Afgelopen Dinsdagmorgen kwam Vodafone met het persbericht dat ze diezelfde avond nog het 5G-netwerk gaan activeren in een deel van het land. Inmiddels een dag later zijn de eerste meldingen van klanten binnen met werkende 5G verbindingen en staat ook de 5G dekkingskaart online. In dit artikel een uitleg over de strategie die Vodafone hanteert bij de uitrol van 5G.
Vodafone heeft op dit moment 5G actief op band 3, oftewel 1800MHz. Ze doen dit op basis van DSS. De werking van DSS heb ik al eens in detail uitgelegd in het artikel De technische feiten achter de 5G uitrol. Kort samengevat kan doordat 4G en 5G zo veel op elkaar lijken dynamisch dezelfde frequentieruimte worden gedeeld tussen 4G en 5G. Dat betekent dat als er geen 5G telefoons zijn 100% van de frequentieruimte wordt ingezet voor 4G. Wanneer 5G-telefoons zich melden in het sector zal een stukje van de frequentieruimte worden omgeschakeld naar 5G. Deze techniek heet Dynamic Spectrum Sharing, afgekort als DSS. Op dit moment doet Vodafone dit alleen op 1800MHz, maar ze kunnen het op den duur ook op andere frequentiebanden activeren. Niet alle zendmasten die 1800MHz 4G ondersteunen ondersteunen ook 5G DSS. Hiervoor moet een nieuwere soort baseband aanwezig zijn. Deze zijn grofweg in de laatste twee jaar geplaatst. Als gevolg van deze manier van uitrollen zal de snelheidswinst ook nog niet meteen te vernemen zijn. In sommige gevallen is het misschien zelfs trager dan 4G.
Naast dat Vodafone nu gebruik maakt van bestaande frequentieruimte is er nog een andere reden dat dit netwerk eigenlijk geen 'echte' 5G is. Die reden zit hem voornamelijk achter de schermen. Het huidige 5G netwerk van Vodafone is een NSA (Non-standalone) variant van 5G. Dat betekent dat het netwerk niet kan functioneren zonder een werkend 4G netwerk. NSA 5G wordt uitgezonden bij de zendmast, maar koppelt nog met het corenetwerk van 4G. Pas als het corenetwerk is omgebouwd naar een 5G-corenetwerk kan volledig standalone 5G worden gebruikt. De exacte planningen van de providers hiervoor is onbekend, maar de verwachting is dat dat nog een of twee jaar kan duren.
5G NSA werkt vergelijkbaar met Carrier Aggregation op 4G. Je verbind met een primaire 4G band. Bij Vodafone is dit vaak 800MHz, maar het kan ook een andere band zijn. Over deze primaire band communiceert je telefoon met de mast over de toekenning van zendtijd (signalling). Daarnaast loopt ook de upload voornamelijk over deze band. Er kan dan een secundaire 4G frequentie worden gekoppeld (Carrier aggregation), of een secundaire 5G frequentie worden gekoppeld (Non-standalone 5G). Een combinatie van deze twee is ook mogelijk. Een voorbeeld hiervan is al gezien in Alkmaar waar een telefoon primair op 800MHz verbind, daarnaast een 2100MHz 4G carrier actief heeft, met daarnaast een 1800MHz 5G carrier.
Uit het bovenstaande blijkt dat er bij de huidige vorm van 5G op het Vodafone netwerk nog helemaal niet zo veel verschil is met 4G. De echte 5G-ervaring komt pas wanneer het corenetwerk is vervangen door een 5G-core. Hierbij verbinden 4G-zendmasten dan met de 5G-core in plaats van andersom. Ook zal met DSS de snelheid niet hoger liggen op 5G dan op dezelfde 4G banden. Hoogstens een 10% snelheidswinst door efficienter inzet van het spectrum. De echte snelheidswinst komt pas bij het inzetten van nieuwe grote stukken frequentieruimte, zoals de 3500MHz band, of veel later het mmWave spectrum.
Vodafone beweert in zijn persbericht aan het einde van Juli landelijke dekking te willen bereiken. Dat betekent dat ze tegen die tijd nog veel basebands moeten vervangen, maar betekent ook dat ze in de komende maanden waarschijnlijk 5G DSS gaan activeren op andere reeds bestaande frequentiebanden. Hierover is alleen nog niks zeker, dus dit zullen we in de komende maanden in de gaten houden.
Het Antennebureau levert op dit moment nog geen 5G data aan in het Antenneregister. Het is ook niet mogelijk om op basis van de huidige data zelf uit te zoeken welke masten wel of geen 5G DSS uitzenden. Zoals het nu lijkt wil het Antennebureau eind Mei 5G toevoegen aan het antenneregister. Antennekaart.nl zal daar snel op volgen.
