Utrecht Centraal - Mast van de maand Juni 2021

Met het verbeteren van de Coronasituatie en het opheffen van een deel van de maatregelen gaat het in de komende periode weer drukker worden op de Nederlandse spoorlijnen. De toenemende drukte op de treinstations betekent ook automatisch een toenemende drukte op het mobiele netwerk. De situatie op Utrecht Centraal is bijzonder omdat dit een van de drukste OV-knooppunten van het land is, waar vele spoorverbindingen samenkomen op één station. Sinds de grote verbouwing van het station waren er veel klachten over de kwaliteit van de mobiele netwerken, die in de treinen en langs de perrons vaak onbruikbaar waren. De providers hebben samen een nieuw indoornetwerk aangelegd waarmee al deze problemen worden verholpen. Aan het begin van het jaar 2020 is dit nieuwe netwerk definitief opgeleverd.

Omdat niet alleen Utrecht Centraal zelf, maar ook de directe omgeving een enorm druk gebied zijn met flinke bebouwing zul je hier interessante constructies tegenkomen die je op andere plekken niet snel zal tegenkomen. Daarom bezoeken we voor mast van de maand Juni dit gebied.

Allereerst het indoornetwerk op Utrecht Centraal. Dit soort netwerken worden doorgaans samen met de drie providers gebouwd. Zoals je bij het artikel over de HSL-spoortunnel onder de Oude Maas al kon lezen legt altijd één provider de gedeelde infrastructuur aan, waar de andere providers hun apparatuur op kunnen aansluiten. Bij Utrecht Centraal is deze gedeelde infrastructuur gebouwd door T-Mobile. Deze provider heeft een passief DAS (Distributed Antenna System) gebouwd, wat met een netwerk van coax feeders, combiners, splitters, tappers en antennes een signaal over het hele gebied kan uitzenden. In dit geval is het een volledig 2x2 Mimo systeem.

In één of meerdere centrale ruimtes hebben alle providers eigen RRUs hangen, die aansluiten op het DAS. Doordat het een passief DAS is kunnen de providers zelf bepalen welke frequentiebanden ze gebruiken, zo lang deze banden maar binnen het ondersteunde spectrum van de gebruikte antennes liggen. De gebruikte technologie (2G/3G/4G/5G) maakt daarom voor het netwerk ook niet uit.

Eind April bezocht ik het station. Op dat moment zag de situatie qua gebruikte frequentiebanden er als volgt uit:

Tijdens mijn eerste bezoek eind April had T-Mobile alleen nog maar 1800MHz en 2100MHz in gebruik, maar sinds eind Mei of begin Juni is hier ook 2600MHz FDD aan toegevoegd, het oude Tele2 spectrum wat ze nu uitrollen. Daarmee is het mogelijk op rustige momenten tegen het snelheidslimiet van 450Mbps aan te komen zonder 5G. Vodafone is de enige provider die op dit moment 5G uitzendt op het station. T-Mobile en KPN zenden hier niet op de 700MHz band. Doordat T-Mobile en KPN inter-site ENDC ondersteunen (Het combineren van een 5G signaal van mast A en het 4G signaal van mast B) kun je binnen het station wel 5G gebruiken als je een bruikbaar signaal hebt van buiten.

Als je niet weet van het bestaan van dit netwerk zul je waarschijnlijk helemaal niet zien dat de antennes er hangen. Daarom is het ook lastig om de exacte layout en sectorindeling te ontdekken. Maar na een tijd rondgelopen te hebben blijkt dat het netwerk waarschijnlijk is opgedeeld in 9 cellen. Dat betekent dus dat elke provider voor elke frequentieband 9 zenders heeft hangen.

Om te beginnen staan in de stationshal op 5 van de liftschachten antennes (zie foto). Deze zitten verborgen in een omkisting. Hierin zitten waarschijnlijk twee antennes die door de lengte van de zaal zenden. De liftschacht naar bushaltes C aan de westkant en de schacht naar spoor 18 en 19 zijn samen een cell. De liftschachten naar spoor 11 & 12, spoor 5 & 7 en de bus/tramhaltes aan de oostzijde zijn samen ook een cell. Hiermee is de stationshal dus opgesplitst in twee cellen.

Onder de perrons bevinden zich twee reizigerstunnels. De noordtunnel en de middentunnel, welke samen een cell delen. Op meerdere plekken in de tunnels hangen omnidirectionele antennes aan het plafond. Deze tunnels zijn doorgaans vrij rustig, waardoor ik hier ook de beste snelheden kon halen op de drie netwerken.

In totaal zijn er negen cellen, we hebben nu drie gehad. De laatste zes cellen hangen bij de perrons. Op elk perron hangt een opstelpunt met een verbergende kap, waarin aan de voorkant en aan de achterkant antennes zitten. Een aantal perrons samen delen een cell, omdat het onnodig en duur zou zijn om elk perron een eigen cell met eigen zenders te geven. De voorkant en de achterkant van deze antennes zenden beide wel een verschillende cell. In totaal zijn de perrons verdeeld in drie groepen die voor en achter verschillende cellen uitzenden. Dat zijn dus zes cellen in totaal.

Links en rechts zie je aan het plafond donkergrijze objecten hangen. Hierin zitten de antennes verwerkt. Er worden hier losse antennes voor de hoge en de lage banden gebruikt, waarvoor dus splitters aanwezig zijn. De gehele celindeling is als volgt:

1. Stationshal Oostzijde
2. Stationshal Westzijde
3. Noordtunnel & Middentunnel
4. Perrons noord-oost
   • Spoor 1 & 2 & 3 & 4 Noord
   • Spoor 5 & 7 Noord
   • Spoor 8 & 9 Noord
5. Perrons noord midden
   • Spoor 11 & 12 Noord
   • Spoor 14 & 15 Noord
6. Perrons noord-west
   • Spoor 18 & 19 Noord
   • Spoor 20 & 21 Noord
7. Perrons zuid-oost
   • Spoor 4 Zuid
   • Spoor 5 & 7 Zuid
   • Spoor 8 & 9 Zuid
8. Perrons zuid midden
   • Spoor 11 & 12 Zuid
   • Spoor 14 & 15 Zuid
9. Perrons zuid-west
   • Spoor 18 & 19 Zuid
   • Spoor 20 & 21 Zuid

Dit netwerk dekt vrijwel overal op het station goed. Bij toenemende vraag naar capaciteit in de toekomst kunnen op de bestaande antennes meer cellen worden toegevoegd. Opvallend is wel dat zelfs na een recente toevoeging van 2600MHz FDD van T-Mobile nog geen 5G aanwezig is voor deze provider. Ook KPN biedt hier nog geen 5G aan. De strategie voor het eventueel toevoegen van 3500MHz spectrum in de toekomst is ook nog onduidelijk. Daarom is dit een locatie die we in de gaten gaan houden. Toch zijn we nog niet helemaal klaar.

Naast Utrecht Centraal bevind zich ook het grote winkelcentrum Hoog Catharijne, met daartussen het Stationsplein. Voor de verbouwing had een groot deel van Hoog Catharijne ook een indoor DAS systeem voor de dekking. Na de verbouwing is deze grotendeels weggehaald. Ook dit winkelcentrum kan erg druk zijn, waarvoor T-Mobile een speciale oplossing heeft. Aan het stationsplein staat de volgende opstelling:

Het lage sector is hier zeker niet kromgewaaid of verbogen. Het doel van dit sector is om heel selectief dekking te geven aan het drukke stationsplein, en waarschijnlijk ook aan winkelcentrum Hoog Catharijne. Door de glazen daken in het verbouwde winkelcentrum kunnen ze met een goed geplaatst sector een groot deel van dekking voorzien. De capaciteit is hier ook flink. De nieuwe RRU5512t zorgt voor ondersteuning van 4x4 Mimo op de lage banden. De linker actieve antenne is voor 8T8R 1800MHz, en er zit ook 8T8R 2600MHz TDD op aangesloten. In de passieve antenne zit 4T4R 2100MHz met de RRU5904 die sinds begin dit jaar wordt uitgerold. Ook is hier de nieuwe 2600MHz FDD band aanwezig in een 4T4R configuratie, en de paarse kleurlabels op de buitenste poorten verklappen ook de aanwezigheid van 1400MHz. Tot op heden heb ik nog geen zwaardere configuratie gezien voor T-Mobile.

KPN en Vodafone hebben rond het winkelcentrum ook meerdere strategisch geplaatste locaties, waarmee ze waarschijnlijk ook de binnendekking verzorgen.

Dat concludeert mast van de maand voor Juni 2021. Dit is een interessant gebied omdat de drukte en de hoogbouw voor bijzondere uitdagingen zorgen. Heb je vragen of suggesties? Laat het ons weten!