Een klein half jaar geleden schreven we hoe KPN was begonnen met de uitrol van 3500MHz. Sinds die tijd is de Nederlandse frequentieveiling geweest en hebben alle drie providers dit nieuwe spectrum ingeschakeld. Zoals in het vorige artikel beschreven had KPN op zijn ongeveer 350 type 3 (high capacity) sites 64x64 massive mimo 3500MHz opgehangen, met de Huawei AAU5646. Op de andere twee typen sites die je grofweg het meeste ziet hangen in het land werd 3500MHz uitgerold met een 8T8R RRU, namelijk de Huawei RRU5815.
Maar ondanks dat KPN deze locaties van 3500MHz had voorzien bleef een grootschalige uitrol uit. De meest rustige locaties hadden een 8T8R RRU gekregen, en de meest drukke sites in de steden hadden een 64x64 massive mimo antenne gekregen. Maar daartussen bleven heel veel sites over in steden of langs drukke wegen waar nog helemaal niks hing. De vraag was dus wat de strategie hier zou zijn. Maar het duurde niet lang voordat deze vraag beantwoord werd. Kort voor de landelijke inschakeling van 3500MHz zagen we dat in Zwolle een site vlak bij het treinstation nieuwe antennes kreeg. Dit was erg ongebruikelijk, aangezien KPN nog niet al te lang geleden alles heeft vervangen door nieuwe Huawei apparatuur.
Op het eerste oog is het nog onduidelijk wat dit precies voor antenne is. Maar het valt wel meteen op dat achterop de antenne een ingebouwde zender zit. Dit is zeer waarschijnlijk een ingebouwde 64x64 massive mimo antenne, voor 3500MHz. Maar de rest heeft meer onderzoek nodig. Dit is de reden waarom wij liever mastlocaties bekijken. Want in een mast hangt alles zo dat het vrij goed zichtbaar is.
In de maand na deze ontdekking zagen we deze nieuwe antenne op allerlei plekken opduiken. In Almere kwamen we een site tegen waar de onderkant van de antenne goed zichtbaar is. Hieronder zie je een foto van de poorten onderop de antenne.
De aansluitingen onderop deze antenne zijn vrij ongewoon vergeleken met andere antennes. De vier rode poorten aan de zijkanten zijn voor het lage spectrum, 700MHz, 800MHz en 900MHz. Deze banden draaien hier nog steeds in een 2T4R configuratie, waarvoor de reeds aanwezige RRU5509t wordt gebruikt. De andere vier dikke stekkers kun je herkennen van de bestaande KPN antennes. Daar wordt een set van twee van deze connectoren naast elkaar gebruikt voor 8T8R. In andere artikelen noemen we dit clusterpoorten. In het geval van 8T8R zijn dit MQ5/MQ4 stekkers. De MQ5 stekker heeft 5 coax lijnen, de MQ4 stekker heeft 4 coax lijnen. De negende feeder wordt bij 8T8R gebruikt voor calibratie. Maar bij deze antenne is alles anders. Zo'n MQ4 stekker heeft vier coax lijnen, en voor de meeste banden worden een 4T4R RRU gebruikt. Daarom kun je de ruimte onderop de antenne dus veel beter benutten door deze vier losse coax poorten te vervangen door één enkele MQ4 aansluiting. Dat is hier dus ook gebeurd.
De blauwe MQ4 poort wordt gebruikt voor 4T0R 1400MHz, met de reeds aanwezige RRU5301. Een van de drie gele MQ4 aansluitingen is voor 4T4R 2600MHz FDD, ook met de reeds aanwezige RRU5301. De andere twee MQ4 poorten worden gebruikt voor 8T8R 1800MHz en 2100MHz. Zoals eerder beschreven is voor 8T8R meestal een calibratiefeeder nodig, dat is de enkele losse feeder aan de voorkant van de antenne. KPN gebruikte al 8T8R 1800/2100MHz FDD op hun bestaande type 3 (high capacity) sites. Hier kwam het 1800MHz deel uit een actieve AAU5973e antenne, en het 2100MHz deel uit een set van twee RRU5904 zenders. Bij dit nieuw type antenne wordt ook een nieuw type RRU gebruikt, waarbij in een enkele RRU 8T8R 1800MHz en 2100MHz aanwezig is. Dit is de nieuwe Huawei RRU5866.
Oplettende kijkers valt misschien op dat de radioconfiguratie in dit nieuwe type antenne exact gelijk is aan de bestaande type 3 (high capacity) sites van KPN. Daarin is 3500MHz ook 64x64, en 1800/2100MHz ook 8T8R. Daarom bestempelen wij dit nieuwe type antenne voor het gemak ook als een type 3 (high capacity) site. Van de bestaande type 3 layout met een grote passieve antenne en een losse 3500MHz antenne zullen we dus waarschijnlijk geen nieuwbouw meer zien.
Sinds het begin van de zomer heeft KPN al flink wat sites gebouwd met deze nieuwe antennes. Het is dus duidelijk dat dit de eerste grootschalige capaciteitsuitbreiding is na het afronden van het Huawei ombouwproject. Massive mimo 3500MHz heeft aardige voordelen over 8T8R, voornamelijk in drukke gebieden. We zagen Odido al groot uitpakken met massive mimo, dus het is mooi om KPN dit nu ook te zien doen. In de steden zijn al flink wat sites omgebouwd naar dit nieuwe type antenne.
Deze nieuwe KPN antenne bestaat uit twee delen. De antenne zelf is de AAU5855n. De 3500MHz antenne die achterop zit gemonteerd is de AAU5658m. Beide zijn onderdeel van het Huawei Maxwell platform. Dit is dus een ander type antenne dan de AAU5646 die we KPN tot nu toe hebben zien gebruiken. Een belangrijk verschil die we hierin zagen is dat de AAU5646 de hele 3500MHz band ondersteunt, namelijk vanaf 3420MHz t/m 3800MHz. De AAU5658m doet alleen 3450MHz t/m 3750MHz. Daarmee ondersteunen ze dus wel de hele commerciële band, maar niet de private blokken. Een voordeel hiervan is dat er minder filtering nodig is in de antenne, waardoor de antenne lichter en goedkoper is, en ook nog eens energiezuiniger. De Ericsson AIR antennes die Odido gebruikt doen iets vergelijkbaars.
Ook valt op dat deze nieuwe AAU5855n antennes erg snel verkleuren. De antennes van de site in Zwolle die we als eerste ontdekten zijn inmiddels al geelgroen geworden. Dit kan waarschijnlijk geen kwaad, maar het is wel jammer om te zien dat de antennes zo snel verkleuren. Zie je ergens onderweg dus een flink vergeelde antenne met een kleine grijze antenne achterop, dan is de kans groot dat je naar zo'n nieuwe KPN Huawei Maxwell antenne aan het kijken bent. Op het moment van schrijven heeft KPN al 269 van deze sites in het land staan. Bekijk hier waar deze nieuwe antennes hangen
Bij wijze van toeval zagen we vlak voor de opbouw van het Lowlands festival in Biddinghuizen dat ook de vaste mast op het festivalterrein dit nieuwe type antenne heeft gekregen. De vaste mast op het Walibi evenemententerrein was altijd al een bijzondere. KPN heeft daar een dikke site hangen, maar met Defqon en Lowlands werd deze altijd in zijn geheel uitgeschakeld. Lager in de mast hing een onaangesloten multi-beam antenne van KPN. Tijdens deze festivals werd daar een festivalset ondergezet met tijdelijke zenders. Maar nu is alles daar anders. De oude type 3 (high capacity) site bovenin die mast is vervangen door deze nieuwe Huawei antennes. De multi-beam antenne gericht naar het noorden is nu permanent aangesloten. De grote antenne naar het noorden heeft daardoor geen 1800MHz, 2100MHz of 2600MHz. Dit zit namelijk in de 9-sector multi-beam antenne die lager in de mast hangt (waarvan maar 7 sectoren in gebruik zijn). Tijdens Lowlands werd deze nieuwe configuratie gebruikt. Al het hoge FDD spectrum op deze site wordt nog steeds uitgeschakeld, maar de multi-beam antenne verzorgt nu de Alpha stage van capaciteit. Daar bovenop doet nu het 3500MHz component in de Maxwell antenne ook mee. Het resultaat is dat KPN in deze mast niet steeds meer hoeft te schuiven met apparatuur.
Het is jammer dat met deze aanpassing aan de vaste festivalmast deze hele site is verdwenen uit Antenneregister, en daarbij dus van de kaart. Het oorspronkelijke site ID 1940 is opgeheven, en de gehele site draait nu op ID 672, wat voorheen de festivalantenne was. Waarschijnlijk filtert KPN festivalmasten weg in de export naar het Antenneregister. Maar omdat de 672 nu in feite een permanente site is geworden zou hij moeten worden geëxporteerd naar Antenneregister, zodat wij hem weer zien op de kaart.