T-Mobile Strategische Update Februari 2021

De laatste algemene netwerkupdate voor T-Mobile is inmiddels al bijna een jaar geleden. Daarom is het tijd voor weer een update over de strategie die T-Mobile nu hanteert. Persoonlijk vind ik het T-Mobile netwerk het interessantste qua strategie, omdat deze niet zo voorspelbaar is als KPN die maar 3 standaardlocaties uitrolt, en niet zo onvoorspelbaar is als Vodafone die regelmatig met nieuwe layouts komen.

In het afgelopen jaar zijn weer een aantal grote veranderingen geweest. Bijvoorbeeld het activeren van de tweede 1800MHz carrier, het activeren van de 800MHz band, het activeren van 5G in de 700MHz band, en de start van de uitrol van het 2600MHz FDD spectrum. In deze update zullen we de algehele strategie bekijken en we bezoeken een aantal zendmasten.

Al deze informatie is verzameld door veel masten te bezoeken en ontwikkelingen in de gaten te houden. Er kan dus nooit met 100% zekerheid worden gezegd dat alle informatie klopt, maar we zijn erg zorgvuldig in de informatie die we verzamelen en delen. Daardoor zijn we ervan overtuigd dat dit een betrouwbaar beeld geeft.

In dit artikel gaan we wat dieper in op de techniek. Begrijp je iets niet? Stel je vraag gerust in de reacties hieronder. Ik wil vooraf graag verhelderen dat met een antenne array een set van 2 poorten wordt gedoeld.

Voor nieuwe locaties worden grofweg drie verschillende layouts gebruikt. In de basis hebben al deze locaties een gecombineerde zender voor 700, 800 en 900MHz in een 2T4R configuratie en een gecombineerde zender voor 1800MHz en 2100MHz in een 4T4R configuratie. Het plaatsen van 2600MHz (TDD of FDD) bij nieuwe locaties gebeurt zelden. Wel hebben we voorbeelden gezien waar deze banden later worden toegevoegd.

Layout 2018

De eerste layout werd voor het jaar 2020 vrijwel overal geplaatst bij ombouw en nieuwbouw. Sinds begin 2020 lijkt layout 2018 alleen nog maar binnen steden geplaatst te worden, en wordt op minder drukke gebieden voor een andere layout gekozen. Doordat deze layout lange tijd is gebruikt als standaard zal dit ook het type zijn die je het meeste tegenkomt op straat. Het type antenne dat hiervoor wordt gebruikt is de Huawei ASI4518R36v06. Deze heeft 2 antenne arrays voor de lage banden (690-960MHz) en 4 antenne arrays voor de hoge banden (2x 1427-2690 en 2x 1695-2690). Soms wordt ook een kleinere versie van deze antenne gebruikt als de locatie minder ver moeft te dekken, maar de poorten en layout blijven dan gelijk.

Aan het begin van het 5G uitrolproject is ook nog een variant van deze antenne uitgerold met een extra high-band array (dus 2 poorten extra). Het voordeel is dat je hier meer op kan aansluiten zonder combiners, maar het nadeel is dat deze antenne maar 2 poorten heeft voor 1400MHz, in plaats van de 4 poorten voor de 'standaard' variant. De poortlayout van deze antenne kun je hieronder zien. Deze kom je op straat bijna niet tegen. We gaan later in dit artikel nog verder in op 1400MHz.

Bij dit type locatie wordt de antenne vrijwel altijd op een extra headframe gemonteerd. Dat is een frame met een extra draagbalk naast de antenne waar een extra antenne op gemonteerd kan worden. In de praktijk wordt dit gebruikt voor een actieve antenne voor 1800MHz. Hierover later meer.

Op de foto hierboven zie je een voorbeeld van zo'n locatie. De middelste 4 poorten worden gebruikt voor 1800MHz en 2100MHz. Hier zijn losse zenders voor beide banden aanwezig in een 2T2R configuratie omdat deze hier al hingen. Bij nieuwbouw wordt een gecombineerde 4T4R zender gebruikt. De 4 buitenste poorten worden gebruikt voor 2600MHz TDD, wat overal in een 4T4R configuratie zit. Je ziet ook dat er naast de antenne ruimte is voor een actieve antenne, of extra antenne voor 3500MHz.

Als dit type antenne wordt geplaatst bij ombouw worden zo veel mogelijk zenders die al aanwezig waren hergebruikt. Daarom zie je dus regelmatig 2 losse 1800MHz en 2100MHz zenders hangen. Toch kan het voorkomen dat de mast zo druk is dat extra capaciteit nodig is op 1800MHz. Het ondersteunen van 4x4 Mimo op deze band kan dan helpen. In plaats van een nieuwe 4T4R 1800+2100MHz zender op te hangen wordt een oude 2T2R 1800MHz zender hergebruikt. Er hangen dan 2 1800MHz zenders per sector. Een van deze zenders wordt samen met 2100MHz gecombineerd, omdat de antennes anders te weinig poorten hebben.

Een andere manier om extra capaciteit op 1800MHz te geven is het plaatsen van een actieve antenne. Deze heeft een ingebouwde zender voor 1800MHz in een 8T8R configuratie. Deze ondersteunt bij 4G dus 4x4 Mimo, wat het maximum is voor 4G. Ook ondersteunt deze antenne waarschijnlijk een versimpelde variant van beamforming, maar het is onzeker of T-Mobile dat nu actief gebruikt. Als de 1800MHz band wordt ingezet voor 5G kan met deze antenne zelfs een 8x8 Mimo configuratie worden ingezet.

Het type actieve antenne wat T-Mobile het vaakste inzet is de AAU5972. Deze heeft ook nog eens passive aansluitingen voor 2600MHz TDD in een 8T8R configuratie. De grotere passieve antenne wordt alleen gebruikt voor de lage banden (2T4R) en 2100MHz (2T2R), met ruimte voor eventueel 1400MHz en 2600MHz FDD. Het is vooral opvallend dat T-Mobile op deze locaties 'maar' 2T2R inzet voor 2100MHz.

Onder de actieve antenne is nog ruimte voor een 3500MHz antenne, die in de toekomst bijgeplaatst zal worden.

Layout 2020-1

Sinds het begin van het jaar 2020 heeft T-Mobile een nieuwe layout die vrij vaak wordt geplaatst bij ombouw en nieuwbouw, waar geen actieve antenne aanwezig is voor 1800MHz. Als een actieve antenne wel nodig is wordt gekozen voor Layout 2018, of Layout 2020-3.

Het type antenne dat wordt gebruikt is de Huawei A144521R0v06. Het bijzondere aan dit type antenne is dat het een alles-in-1 oplossing is waar zelfs tijdens de uitrol van de 3500MHz band geen extra antennes hoeven worden geplaatst. Daar kun je dus aan zien dat T-Mobile nu al rekening houdt met een snelle uitrol voor 3500MHz zodra deze band beschikbaar is.

Deze antenne heeft zoals gebruikelijk 2 arrays voor 690-960MHz. Daarnaast heeft deze antenne, net als de vorige layout, 4 arrays voor de hoge banden, waarvan 2x 1427-2690MHz en 2x 1695-2690MHz. Wat nieuw is zijn de 4 paarse poorten. Elke set van 2 paarse poorten ondersteunt 8T8R voor de 2300MHz tot 3800MHz band. Dit zijn clusterpoorten, waar in elke poort 4 of 5 reguliere coaxverbindingen zitten. Deze poorten gaat T-Mobile dus gebruiken om 8T8R 2600MHz TDD en 8T8R 3500MHz TDD uit te rollen.

Net als bij Layout 2018- gebruikt T-Mobile na ombouw zo veel mogelijk de zenders die al aanwezig waren. Dat betekent dus 1 of 2 1800MHz zenders per sector en een 2100MHz zender per sector. Bij nieuwbouw wordt ook hier altijd gebruik gemaakt van een gecombineerde 4T4R zender voor 1800 en 2100MHz. Dat laat 4 poorten over voor 2600MHz in een 4T4R configuratie. Ook zijn hier 4 poorten die 1400MHz ondersteunen, die zeer waarschijnlijk met gebruik van een combiner wordt aangesloten.

Tot nu toe heb ik bij dit type antenne in de clusterpoorten alleen nog maar 4T4R 2600MHz TDD aangesloten gezien en geen 8T8R. De kans is groot dat hier binnenkort verandering in komt. Hierover lees je later meer.

Van deze antenne wordt heel af en toe ook een variant uitgerold met een high-band array minder (dus 2 poorten minder). Wat hiervoor de exacte reden is kan ik niet verklaren. Waarschijnlijk wordt op deze locaties 2600MHz FDD overgeslagen.

Layout 2020-2

Sommige zendmasten hoeven minder ver te dekken dan anderen. Het kan voorkomen dat een locatie wel relatief druk is, maar niet ver hoeft te dekken. Dan wordt er soms gekozen voor kleinere antennes die minder gain (versterking) hebben. Ook kunnen kosten of gewicht hier een overweging zijn.

De layout 2020-2 wordt regelmatig gebruikt bij dit soort locaties, waar geen actieve 1800MHz antennes nodig zijn. In plaats van twee setjes clusterpoorten voor 2600MHz TDD of 3500MHz TDD heeft deze maar een enkel setje. Daarvoor in de plaats heeft deze antenne een extra high-band array (dus 2 poorten). De exacte poortlayout zie je hieronder.

De blauwe poorten (B en F) ondersteunen 1427-2200MHz. De buitenste 4 gele poorten (C en E) ondersteunen 2490-2690MHz, en de middelste gele poorten (D) ondersteunen 1695-2690MHz. De clusterpoorten van deze antenne ondersteunen alleen 3300-3800MHz. Dat betekent dat 2600MHz TDD hier in ieder geval niet in een 8T8R configuratie kan worden aangesloten, en ze hier dus de oudere 4T4R zenders kunnen gebruiken (Als deze band hier uberhaupt wordt toegevoegd). Ik heb deze locatie alleen nog maar gezien met losse zenders voor 1800MHz en 2100MHz, waarbij 1800MHz in B zat aangesloten, en 2100MHz in D zat aangesloten. Het is dus vrij zeker dat bij dit soort locaties 2600MHz FDD of TDD komt, en niet allebei.

Layout 2020-3

Dit is de derde layout uit 2020 die je eigenlijk alleen op de extreem drukke plekken ziet. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de Huawei AAU5973e antenne. Dit is een actieve antenne met een ingebouwde zender voor 8T8R 1800MHz, net als bij layout 2018. Het verschil is dat deze antenne nog veel meer aansluitingen heeft, en dus zonder extra passieve antenne kan worden ingezet. KPN gebruikt dit type antenne ook op zijn zwaarste locaties.

Deze antenne heeft, net als alle anderen, 2 arrays voor low-band (690-960MHz), 4 arrays voor 1920-2690MHz, 2 arrays voor 1695-2690MHz en 2 arrays voor 1427-2690MHz.

Op de hoge banden kan dus 8x een 2T2R configuratie worden ingezet, of 4x een 4T4R configuratie, of 2x een 8T8R configuratie. Voor de 8T8R configuratie zijn ook calibratiepoorten aanwezig, zodat deze kan worden gebruikt voor TDD beamforming. De antenne heeft geen ondersteuning voor 3500MHz, hiervoor zal dus een extra antenne moeten worden geplaatst.

In bovenstaande foto zie je in het rechter sector een 2020-3 layout hangen. T-Mobile gebruikt op deze locaties 8T8R 2600MHz TDD, 4T4R 2600MHz FDD en 2T2R 2100MHz. Het is vrij opvallend dat ze voor 2100MHz 'maar' 2T2R gebruiken, omdat ze bij andere layouts gecombineerde 4T4R zenders gebruiken. Hergebruiken van apparatuur is hier geen argument, omdat dit een nieuw aangeschafte Huawei 5909 RRU is. De toekomst moet dus uitwijzen waar de overige 2 poorten voor gebruikt gaan worden. De kans is natuurlijk erg groot dat dit voor 1400MHz is.

Tot zover grofweg de layouts die T-Mobile op dit moment plaatst. Zoals je in de laatste foto ziet wordt in uitzonderlijke gevallen per sector een verschillende layout gebruikt.

De toekomst

Zoals al eerder in dit artikel benoemd heeft T-Mobile al vrij lange tijd geen nieuwe 2600MHz locaties uitgerold. Niet alleen het plaatsen hiervan bij nieuwbouw heeft lange tijd stilgelegen, maar ook het uitrollen op bestaande locaties. T-Mobile gebruikt sinds het begin van de 2600MHz TDD uitrol vrijwel overal 4T4R zenders voor 2600MHz. Op een aantal plekken met actieve antennes, of waar deze voorzien waren maar nog niet waren geplaatst, worden oudere 8T8R zenders gebruikt. Er is een periode geweest waar zelfs 4T4R zenders werden opgehangen bij locaties met actieve antennes die 8T8R ondersteunen. Uit dit signaal trok ik zelf de conclusie dat ze waarschijnlijk voorraad aan het opmaken zijn, hoewel dit nooit bevestigd of ontkracht is.

Eerder in dit artikel benoemden we ook al dat bij sommige zendmasten, ongeacht welk type layout, soms 2 1800MHz zenders per sector worden geplaatst om een 4T4R configuratie te kunnen ondersteunen. Ook dit kan een signaal zijn dat ze bezig zijn met het opmaken van de voorraad.

Sinds het einde 2020 is hier verandering in gekomen. T-Mobile is begonnen met de uitrol van 2600MHz FDD in het Tele2 spectrum. Ze gebruiken hiervoor de Huawei 5301 RRU, die een 4T4R configuratie heeft. In de laatste weken wordt deze band op steeds meer plekken toegevoegd. Toch is het plaatsen van 2600MHz FDD zenders niet het enige wat T-Mobile verandert aan het netwerk. Ik laat hieronder een voorbeeld zien. Dit is een enkel voorbeeld, maar dezelfde verandering die we hier zien vindt plaats op alle masten waar 2600MHz FDD wordt toegevoegd.

Zoals je ziet hangen er 2 oude 1800MHz zenders achter de antenne, en er hangt een 4T4R zender voor 2600MHz TDD. In de twee andere sectoren hangen actieve antennes voor 1800MHz, met een oud type 8T8R zender voor 2600MHz TDD. Dit is een foto uit December 2019, ik heb van die datum helaas geen foto van de actieve sectoren. De passieve antenne die hier wordt gebruikt is de variant van layout 2018 die bijna niet voorkomt, met maar 2 poorten voor 1400MHz.

Onlangs viel me op dat deze mast ook 2600MHz FDD heeft gekregen. Omdat ik oude foto's heb geeft dit me de kans om de verschillen te zien. Hieronder zie je een recentere foto.

Tot mijn verbazing zijn hier alle zenders, behalve de 700/800/900MHz zender, vervangen. De 2 losse 1800MHz zenders en de 2100MHz zender zijn vervangen door een gecombineerde 4T4R RRU, zodat op beide frequentiebanden 4x4 Mimo kan worden ingezet voor extra capaciteit. Er is een nieuwe 2600MHz FDD RRU geplaatst, en de oude 4T4R 2600MHz TDD RRU is vervangen door een nieuwe 8T8R Huawei 5258 RRU. Dit laatste is erg bijzonder, omdat deze band hier nog steeds maar in een 4T4R configuratie wordt uitgezonden. De antenne is vol en heeft geen calibratiepoort voor 8T8R. De kans is dus erg klein dat in de huidige antenne de extra poorten worden gebruikt. Toch zien we deze vervanging nu op vrijwel alle locaties met 2600MHz TDD gebeuren. Er is dus een goede andere reden om deze zenders te vervangen, mogelijk betere compatibaliteit met 5G, maar dit is speculatie.

Bij de groene pijl zie je dat er 4 combiners zijn toegevoegd. 1800/2100MHz worden hier gecombineerd met het 2600MHz FDD signaal. Daarnaast zie je met de onderste paarse pijl dat de twee 1400MHz poorten zijn vrijgelaten. Ook zie je met de paarse circels dat de stroomkabel en glasvezelkabel voor de 1400MHz zender klaar hangt. Met de bovenste paarse pijl zie je dat zelfs de klem voor deze RRU al aanwezig is.

Dit is het afwijkende type antenne van layout 2018. De 'normale' variant heeft deze twee extra 1400MHz poorten niet. Daar zijn het juist de 2600MHz TDD poorten die ook 1400MHz ondersteunen, en dus zeer waarschijnlijk met een combiner gaan worden ingezet.

Slot

We hebben in dit artikel gekeken naar alle layouts die T-Mobile op dit moment plaatst bij nieuwbouw en ombouw. In vrijwel al deze ontwerpen wordt rekening gehouden met 4T4R 2600MHz FDD en 4T 1400MHz. In vergelijk, KPN gebruikt alleen 4T 1400MHz op zijn zwaarste locaties en Vodafone nog nergens. Ook is nu bij elke layout duidelijk rekening gehouden met een snelle uitrol van 3500MHz, iets wat bij Vodafone en KPN ook nog zelden tot niet gebeurt. Alle locaties met actieve antennes lijken nu 2600MHz te krijgen.

In de recente netwerktests zie je al dat KPN de voorsprong van T-Mobile flink aan het inlopen is, maar met het nieuwe spectrum en de nieuwere layouts zal T-Mobile zijn voorsprong op capaciteit voorlopig kunnen behouden.

Tot zover deze strategische update voor T-Mobile. Vond je dit interessant, of heb je vragen? Laat het hieronder in de reacties weten!